Juni 2012 - ‘Ik reed met mijn rug naar de toekomst en bij elke meter die het busje aflegde, verdween Iran steeds verder uit het zicht. Het was de laatste keer dat ik mijn land zag’, vertelt Sepehr Joussefi (44). In 1988 vlucht hij voor de oorlog tussen Iran en Irak en belandt uiteindelijk in Nederland. ‘Dankzij het UAF heb ik Nederlands geleerd en Perzische taal en cultuur kunnen studeren. Het UAF heeft perspectief aan mijn leven gegeven.’

Dienstplicht
Als in 1979 de revolutie uitbreekt, is Sepehr Joussefi elf jaar. ‘We woonden met ons gezin in Teheran en maakten de opstand tegen de dictatuur van dichtbij mee. Ik was onder de indruk van de saamhorigheid onder de bevolking. Maar uiteindelijk kreeg ik afkeer tegen de massa die blindelings de nieuwe leider volgde. Bovendien zag ik dat de mensen die zich met gevaar voor eigen leven voor de revolutie hadden ingezet, door de nieuwe leiders werden opgepakt, opgehangen of afgeschoten. Eén dag liep ik met mijn moeder in het centrum toen twee mensen werden geëxecuteerd. Mijn moeder drukte nog snel mijn gezicht tegen zich aan, maar op de grond zag ik hun bloed in de sneeuw vloeien. Het was zo vers, dat het dampte in de koude winterlucht. Mijn weerzin tegen geweld was geboren.’

Vlak na de revolutie speelt Saddam Hoessein handig in op de instabiliteit in het land en valt Iran binnen. Dat is het begin van een jarenlang conflict. Ondanks zijn weerstand tegen geweld, meerdere vluchtpogingen en een onderduikperiode wordt Sepehr opgepakt en ontkomt hij niet aan zijn dienstplicht. ‘Samen met mijn beste vriend moest ik op trainingskamp en leerden we vechten. Op een dag vroeg hij: “Hoe gaan wij elkaar herkennen als een van ons dood is?” Hij doelde op onze schoolvriend die vrijwillig naar de frontlinie was gegaan en onherkenbaar verminkt in een kist was teruggekomen. Naïeve jongens als we waren, besloten we allebei onze pinknagel te laten groeien’, vertelt Sepehr ruim twintig jaar later in zijn woonkamer in een Utrechtse buitenwijk. Aan zijn rechterhand heeft hij nog steeds een lange pinknagel. ‘Waarom? Uit loyaliteit en het gevoel dat we nog steeds met elkaar verbonden zijn. Ik weet niet hoe het met hem is afgelopen. Heeft hij gevochten? Is hij misschien ook gevlucht?’ 

‘Vluchten is iets heel aparts. Er is geen weg terug. Alsof je een brug oversteekt, omkijkt en hem ziet instorten.’ Het is 1988 als Sepehr met zijn oudere broer besluit te vluchten. ‘Blijven was geen optie, het zou onze dood betekenen.’ Ze gaan met een busje naar Turkije, maar ook daar zijn zij hun leven niet zeker. Met hulp van smokkelaars komen ze in Bulgarije terecht. Via het toenmalig Joegoslavië, Oostenrijk en Duitsland eindigt de twee jaar durende tocht voor de broers Joussefi uiteindelijk in Nederland. 

‘Optijdkomer’ 
‘Ik ben als vluchteling een ‘optijdkomer’ geweest’, zegt Sepehr. ‘Het was niet allemaal rooskleurig, maar ik had kans op een eigen plek in de samenleving en voelde me welkom.’ Sepehr komt in het asielzoekerscentrum (AZC) in Alkmaar terecht. ‘Ik voelde me verlamd na de vlucht. Ik had geen basis meer, kon niet meer denken en dan besta je niet. Wanneer je vlucht, verlies je wat vertrouwd is. Pas als je gerouwd hebt, kun je het nieuwe, het onbekende omhelzen.’ Na korte tijd krijgt Sepehr een huis toegewezen in Dordrecht. ‘Ik kwam in de samenleving terecht en dat bevorderde mijn integratie. Gelukkig kreeg ik snel mijn officiële status en mocht ik blijven.’

In Dordrecht hoort hij voor het eerst over het UAF. ‘Ik zag af en toe door de bomen het bos niet meer. Ik had geen netwerk, geen vrienden, niets. Het UAF was mijn oriëntatiepunt, mijn kompas. Zo’n belangenorganisatie is enorm belangrijk voor je toekomst. Ik besprak bij het UAF mijn mogelijkheden. Ik wilde al zo lang studeren en was, net als dat voor veel vluchtelingen geldt, ontembaar gedreven. Met financiële steun van het UAF heb ik eerst Nederlands geleerd in Rotterdam. Mijn contactpersoon van het UAF is zelfs op de diploma-uitreiking gekomen en was trots dat ik het zo goed deed. Zo’n schouderklopje is ontzettend belangrijk. Als je alleen bent kun je de ellende niet delen, maar ook niet de gelukkige momenten.’

Droom
Met hulp van het UAF studeert Sepehr vervolgens Perzische taal en cultuur aan de Universiteit Utrecht. ‘Het UAF biedt meer dan financiële steun. De medewerkers stimuleren en motiveren je ook. Nadat ik studiefinanciering kreeg, werd ik financieel onafhankelijk van de organisatie. Maar de immateriële steun is tot het eind gebleven.’ In 1998 studeert Sepehr af. Het is een heel bijzondere dag. ‘Toen mijn docent m’n bul overhandigde, vroeg zij of ik haar baan als docent Perzisch wilde overnemen. Het was een droom die uitkwam!’

Sepehr is wegens bezuinigingen sinds 2010 weg uit het onderwijs en werkt tegenwoordig voor de Regionale Sociale Dienst Kromme Rijn Heuvelrug waar hij twee functies vervult bij het Bureau Inburgering. ‘Ik werk als contractbeheerder en consulent inburgering, daardoor heb ik direct contact met vluchtelingen. Ik kan me goed inleven in hun situatie. Wat ik soms lastig vind van mijn werk is dat vluchtelingen als homogene groep worden behandeld. Onterecht, want het zijn individuen uit verschillende landen met verschillende culturen.’ 

Cruciaal moment
Voor de toekomst heeft Sepehr geen vastomlijnd plan. ‘Mijn profiel past niet bij de overheid. Aan de andere kant; er werken daar maar weinig voormalig vluchtelingen. Ik wil graag bewijzen dat een vluchteling dit werk ook kan. Migranten en vluchtelingen hebben een broze positie en als die niet verbetert, ga ik mijn energie en kennis daarvoor inzetten. De Nederlandse samenleving heeft er veel aan als ook zij participeren.’
Ook voor het UAF blijft Sepehr actief. ‘Met andere alumni organiseren we lezingen en arbeidsgerichte trainingen voor net afgestudeerden. Ik vind dat belangrijk om te doen, want deze club kwam op een cruciaal moment in mijn leven en bood houvast. Het UAF geeft perspectief aan je leven. Ik weet niet wat er zonder het UAF van mijn carrière was terechtgekomen.’

Tekst: Sietske Arkenau

http://www.uaf.nl/over_het_uaf/portretten/interview_sepehr_joussefi